Sunday 22 July 2012

AW ROPUI BER HALELUIAH


AW ROPUI BER HALELUIAH
He hla hian kan Pathian khawngaihna  thukzia leh sanzia a sawi thiam hle a, a phuahtu hian hetiang khawp a hla ropui alo phuahchhuak thei hi Kristian hla awm ho ah hian hei tluk a hla ropui hi alo chhuak lo in ka hria. Han ngaihtuah chian hian a thu hi a ril in a thuk ngawih ngawih a ni, kan Bible chhunga Pathian thiltum laipui ber rawn phawrh chhuaktu a nih avangin hetiang tluk a hla ropui hi chu a piang leh tawhlo mai thei a ni.
A phuahtu hi a hunlai a ziak leh chhiarthiam hmasa anih avangin zirtirtu a tan lak a ni a, mahse Pathian thlarau pawlna a chan avangin a nundan chu a hunlai a mite chuan an hrethaimlo hle a ni. Hetiang a nih avangin jailah te tantir a ni, mahse vantawngten an puan sen loh Pathian rilru thuktak mai hlathu hmanga a han phuah chhuak mai hi Mizote kan vanneihna chu a ni.
Mihringte kha Eden huan ah khan Pathian leh mihringte kha inmihran kan ni. A hma chuan thianghlim khat tlat hmaichhan pawh a Pathian nen a inbe tawn thei kan ni. Pathian chuan a thilsiam zingah a duh ber avangin a ngaina ber bawk, a hmangaih em avangin a thilsiam zawng zawng chunga hotu atan a ruat bawk a ni. Heihi setana hian hre rengin Pathian rilru tihnat a duh avangin a thilduh ber hmangin a tihchhiatsak ta a ni. Mihringte chu chhe lai let der mai, thianghlimna kawngah chuan kan lobawlhhlawh tak avang chuan a tir a, vaivut tidanglam a van taksa kai thianghlim famkim chu thi thei taksa leh a lo chhuahna vaivut a kir leh tur tih a lo ni ta a ni.
Mahse Pathian chuan mihringte a hmangaihna avang leh khawngaihna nasa tak avang chuan chhiarsen loh vantirhkoh rual fakna chu a duhkhawp lo a rilru a na ngawih ngawih, chuvangin kan nunna hlutzia han ngaihtuah hi chuan mahni intihhlum hi chu a ngamawm loh hrim hrim. Mihringte chhanchhuak turin bawhchhiatni atang chuan hna a tan nghal a, mahse mihringte bawlhhlawhna chu chute mai chuan a fai zawhtheihloh avangin long process hmangin ti thianghlim tur in a theihtawp a chhuah a ni. Han ngaihtuah mai chuan Nova hunah khan ngatinge a tihthianghlim mail oh kan tih chuan an thisen zungzam tinah khan kha thihna khan hmun a luah tawh avangin chhungkaw khat pawh kha tihfai theih a ni lo, hemi a chianna chu Nova fate kha toilet hnu khan an tisual leh mai a ni.
Pathian chuan Abrahama kochhuakin amah atangin mihringte thianghlimna turin kawng a zawhtir tan a, an hnam chu  kawng entu atan alo ruat ta bik a ni. Kan sawi sei lutuk dawn tlat. Zawlneite hmangin leh thupek hmangin nitin tuk tin mai inthawiin thianghlimna kawng an lo zawh a, chumi hnu chuan Lal Isua kha alo piang ta a ni.
Hla phuahtu pakhat chuan “ Lalpa hetah hian tlansa tamtak I nei alawm”. Ti a van mi ten an ngen lawm lawm pawhin an thulh tir thei lo. Chu aia ngaihpawimawh a nei tlat a ni. Heng avang hian Pathian hi a ropui em em a chawimawi hle tur kan ni. Kan chawimawi avang hian a mawi belh sawt, mawi belh kherlo mahse kan Pathian a hian a phu hrim hrim, sual khur thuk tak a kan pil hnu min zawng chhuak hi a ropui em a ni. Isua Krista min tlanna avang hian a ring a pawmtute chu an thlarau Pathian pek chu a ta a nih angin a kir leh anga. An lei taksa thithei chu lei a tawihral a a awm hnuin tlanna avang bawkin van taksa pu in nikin ni ah kaihthawh in an awm leh dawn a ni.
Thi kan la nihlai pawh in kan nunna thu ah chuan Pathian khan min hlutsak em em a ni tih Isua thusawi atang hian a lang thei. Chawngzawng eitur pawh pet u chuan a pe dawn tih min hrilh bawk a ni. Kan nunna a hlut em avang a a fapa  min petu khawngaihna thu ah hian hei aia khawngaih leh chhawnna hi a awm thei angem aw ka ti a ni. He tlanna avang hian van Jerusalem thar pawh khi angel ten en a kan lenza nan a siam a nih thu a tarlang tel nghal a ni.
Hetiang khawp a hmangaihna nasa hi a nasat em avangin khawvel  leh van ah pawh sawi thei an awmlo puang zo reng an awmlo a ni. Pathianin mite thlarau in a pawl thin a, chung ho te pawh chuan thu ropui tinreng hmangin Pathian hmangaihna thukzia an puan pawhin an puang seng lo a ni. Hla phuahtu pakhat chuan Pathian hmangaihna hi ziakchhuak dawn ila van khi leh kha phek ah, ball pen atan thingzar tinreng, tuifinriat hi pentui ni ta se chung ho zawng zawng zawh hnu pawhin a hmangaihna thukzia hi kan la puang seng loving tiin alo sawi a. Chung Pathian pawl na dawng a hmangaihna thu ropui tak tak an sawi chuan an sawichhuak fiah tawklo hle in a hmangaihna temtu hian a sawi a ni. A chhan chu Pathian lairil Mission a nit lat.
Pu Kamlala a hian chute kauva hmangaihna leh khawngaihna nasa chu hriat fiah a chak ve em em a, hrilhfiah a dil hial a ni. Pathian hmangaihna hre fiah tur hian atna leh miin tannin ah pawh lo khung dawn mahse pawi tihna a nei lo niin a lang.
A tawpah chuan a thilduh a hmu fiah ta niin a lang, Pathian rilru chhungril miten hmuh an lo chak em em thin mahse an hriatfiah theih si loh Ranthleng, KROS , leh Van Jerusalem te chu Axis a rawn kaltlangin .  Van a Lal ropui ber chu ranthleng ah lo piang in rawng a lo bawl a, a tlawm lai zel rawn thlangin thihna atan pawh anchhedawng chu lo thlangin chu hmunah chuan chhandamin kana wm ta a ni. Chumi hnuah chuan amite awmna atan van siamthar turin a lawn leh ta a ni. Pathian rilru amite tlanna atan a hnuaihnung ber a awm theih avang chuan Pathian in lei anchhedawng a lo lawh tawh chu Van Jerusalem nen khian inzawm leh ta a ni tih a sawi a ni.
A tawp ber ah chuan a chang tin  thunawn a luh hian “ halleluiah amen” tiin a nemnghet vek bawk a ni.

TUNHMA A LUNGPHER KHAW SAKHAW BIAK DAN

Lungpher khua hi Phawngpui tlang hnuai KM 5 a awm a ni a, kum 1918 khan Dokulha fapa Suichhuman a din a ni. Khang hunlai kha chuan Kristian an la awm lova, Phawngpui tlang hi an be mai thin a ni. A tlang neitu ramhuai lal an koh dan ah chuan Darkualpa leh Tialchhumpa tih a ni thin. Mi zawng zawngin an be thei mai lova, a betu bik puithiam( bawlpu) a awm a Cheulinga Tlangchhan, a bawlhlo phurtu atan Khuakara Chhiato an hmang bawk a ni. Phawngpui tlang an biak ni chuan an biakna hmunah hmeichhia leh piangsualte kal phal a ni lo. An biakdanah hian a hmasa berin ar an hmang a, vawk, bawng, Sial an hmang leh thin a ni. Tin ran n hman ho hi a pa an ni ngei tur a ni a, sawisel kailo piandan ah an ni tur a ni. He ni hi awmni khamin niserh ah an neih a, tumah khua atanga chhuah pawh phal a ni lo.

An tui hman tur hi zing karah nu hovin kawngpeng ah an dah thin a. Tin ran an talh a, a sa pawh mipa ho chauh in an ei a thiang a ni, an eibang nawi pawh dahthat awih a nih loh avangin an paih mai thin.

KHAWHRUM (KHUANU) AN BIAKNA THUCHHAM DAN:

Maw.....Ṭialchhumpa maw Darkualpa....

Maw.... Thingbawng e, Sangau e..

Na kan huhphen lai e..."

'Tuchhunah hin nakmah remnak ah khua tipiin ni kan zarh hi kan zu leh kan sa hawng kan bawmh law"

"Kan chaah hmuldum zuah hlah hmul var zuah hlahnungak tha hawng kan pe, Tlangval tha hawng kan pe, pasaltha hawng kan pe"

"Ṭialchhumpa aw...Darkualpa aw... Thingbawng aw.....Sangau aw..... tuchhun ni ah hin hawng kan hupin hawng kan phen u"

Tiin malsawmna dilin nula hmeltha, tlangval tha, pasaltha, ramsa, buh leh bal, a malsawmna dilin leh venhimna dilin an puithiamin a chham thin a ni. ( chhunzawm tur.....)

Thu lakna: YLA SOUVENIR 2009

KHUAFO HNAM CHANCHIN


                                                                 KHUAFO HNAM
Lai hnam a bikin Chinzah hlawm a lo thlangtla ho chanchin hi thlurbing kan tum tur chu a ni a, hetah hian a nihna tak a kum emaw lam kha chu tihsual a hlauhawm avangleh record diktak a awmloh avangin kan sawilang lo mai anga, heihi sawidan hrang hrang a awm thin avang erawh chuan a dik ber torah lo ngai lovin a hre deuh in inhrilhhriatna atan kan hmang dawn nia.
Khuafo hovin Tiau an lo kan hun hi hriat harsa deuh tawh mahse a hre deuh chuan Mizoram chhim leh hmar indo lai khan a ni e, tiin an sawi thin a ni. Mizoram indo lai khan hmarlam hi an pui deuhber thin a, chhimlam erawh an do ve thin. Khatia indona a han reh hnu khan tuna Mizoram ri Dawn khua ah hian an inbengbel a, a khua pawh a lian in an intodelh hle a ni. Khatih hunlai khan Thingtam in a rawn nuai zui avangin  luseilal ho mangang chuan pur an lo chaw ta a, chu chu chaw tur buhfai lei tihna a ni. Khatih hunlai kha inphil leh inrawk mai mai an awlsam hunlai anih avangin an mite himna atan tiin lusei lalte chuan Dawn a Khuafo lalpa Dokulha pa Taihmunga Chinzah chu inremna saui tanpuiin kumkhua a thlahte thleng a indo tawh lo tur in chhia an lo chham ta a ni. Hemi hnu zel ah pawh hian khuafo ho chu lusei lal hrulzel chhimlam an an lo tawlhthla ta zel a ni.
 TAWNG A LO DANGLAM
Dawn a an awmtan atang hian lusei hote nen an insumdawn tawn thin avangin leh an chhuah zeuh zeuh avang pawhin a ni ang.  Mipa te chuan lusei tawng lo hmang tan in,tlem a lai deuh hlek in lai tawng tel tho siin an tawng a, hmeichhia te erawh chuan khuafo tawng an hmang ta zel a, kum 1960 vel thleng khan. Hetiang hian mipa leh hmeichhia tawng lo inang lo mahse an inhre pawh vek tho niin upa deuh chuan an sawi thin a ni. An hmandan larzual lo thlir ila:
Lusei: Ka pa
Khuafo lusei: ka paa…( thluk deuh tur)
Lusei: ka inbual dawn
Khuafo lusei : kaan bual dawn etc…
A sei dawn duhtawk mai ang. Hmeichhe ho hmandan pawh hi hmundangah la thlir kan tum dawn nia.
AN LO THLANGTLAK DAN
Dawn atang in Cherhlun ah leh Thingsai ah an kai a, Cherhlunah hian awm rei hle in Dokulha pawh a piang hman a, tin an pa ber Taihmunga pawh hi Cherhlunah hian thi a sawi a ni. Helai velah hian hnuhma an ngah viau a niawm e eg Varhve, bawngva vanva etc. An pa ber thih hnu chuan Vanlaiphai lo kaiin an ni chuan Vuleiphai( phaizawl, khawmual a zawl) tiin an vuah a, heihi lusei hote chuan lam harsa an ti deuh ni tur a ni, intuha lo deuh in a letling thawk a vuahin Vanlaiphai an lo ti a, tunthlengin a pu zui ta zel a ni. Vanlaiphai atang hian S Vanlaiphai ah, Sangau ah te reilo te te awmin Lungtian an lokai ta a ni. Lungtian atang hian Chinzah Lalram a dingtan te pawh ti ila kan sawi sual lo vang. Hausata, Dokulha leh Vanturha te unau chu thil an lo ti thei ta viau in an huaisen em em a, chuvangin an bul a laldangte chuan an intlawnsiak thin a ni ber mai. Dokulha chu Fungkah tlangah a indang a, hetih hunlai hian Lungtian tih lovah chuan khawlian ber a ni. An inbengbel ta tih ah chuan Mizoram khawthlang lampang Lungsen khua chu runin an halsak vek a, sial zawng zawng an hawn a sal tamtak nen an kalkhawm dul dul mai a ni. An hnuhma pawh tunthlengin Sethlun kawn tih ala ni. Hetiangte avang pawh hian a ni ang  an lo ropuiin an lo hausa ta hle mai a lusei lalte pawhin an lo tlawn hial thin a ni.
DOKULHA TE UNAU CHANCHIN
Hmanlai lal ho te kha chu an duh a khirh  khawp a, chuvangin nupui thuhla ah pawh an thihpalh pawh a khawtlangin an thlamuanpui theih tur an zawng a. Lalropui deuh fa an zawng thin. Chutiang bawkin chung hunlai chuan Hausata chu alo ropui em avangin nupui atan pawh Zahau lal fanu chu nupui ah neiin that akin an unau ho chuan ro an rel leh ta a ni. Hemi hnu  hian Hausata leh a nupui chu intithiamlovin a khawtlan ta a. Lai ho hnamdanah hian khawtlan hian an inma nghal mai ngai lova a theih hram chuan an inko leh thin a ni. Hausata pawh chuan a upa leh pasaltha te chu a nupui ko tur in a tir leh a, mahse a pa chuan a kir leh dawn chuan intih hmingchhiat manah tiin mingo lu a rawn pek belh a ngai ang a tih avang in, chu thu thlen tur chuan an haw leh ta a ni.
Hetih hunlai hian British ho chuan an ramchin bithliah a, ramri tichiang turin survey a nei thin a. Hei hi Dokulha te unau hian tunhma atang tawh khan an lo ning hle a, amaherawh chu chutimai a chet erawh an la tum mai rih lo a ni. Dokulha te unau hian an hmuhphak chin an ram ni ah an ngaihtlat avang leh Sai tamna Mizoram thlanglam hloh chu an tum vaklo a nih hmel hle. British ho Surveyor atan a tirh Lt Steward leh a hote chu Rangmati bulah ram vel enfelin an lo kal a, chu chu remchang a hmangin Dokulha te unau hian an bei a ni. Sap leh a hote chu an thah hnu chuan an lu chu an hawn a a nupui kohna atan chuan an hmang ta a ni.
Hemi hnu hian chhimlamah an ram zauh zelin Lawngtlai ah an kai a, hetiang khua ah hian anmahni chhungkhat te laltirin indo leh inrun vel ah chuan Lungtian leh Fungkah in an control vek thin a ni. Lakher ho  nen Serkawr bul ah an inkap a, hemi tum ah hian an unaupa Vantura pawh an chan phah nghe nghe a, hemi hnu hian Dokulha hian a tum ber chu a nau phuba lak niin a lang.
British hovin chanchin an hriat hnu hian Hausata leh Dokulha hrem turin sipai a lo tir a, hei hi vailen vawihnihna tih a ni. An lokal dawn tih thuthang an hriat avang in Lungtian khaw ho chu an lo tlanbo vek a.  Hetih hunlai hian Hausata hi a thi tawh a ni. Sipai ho thinrim chuan khuate halsakin  an suasam sak hlawm a, Hausata thlan hi Muallianpui khaw lalnu fanai lal in a hrilh hlawm a ni awm e. Hetih hunlai hian an man tur ber Hausata alo thih tawh avang leh  Dokulha al tlanbo avangin Hausata thlan chu laichhia in sapho thil an lo mansak chu an lakir leh a ni. Sipa ho kal hnu hian a khawmi te hian an lal ruang chu an phum tha leh ta a ni.
British ho te chu inbunnghetin Lungleiah an inbengbel a, Captaih J Shakespear an a ho a ni. Dokulha chu manin lunginah khung a ni a, laldang awptir turin ruahhmanna siam a ni nghe nghe a. Mahse a khawmi te chuan an ngen nasat em avang leh laldang an duh loh avangin  silai za in an chhuahtir leh ta a ni. Hemi hnu hian Dokulha hian Fungkahah khuang a chawi leh a ni. Hetih hunlai hi Fungkah ropui vanglai niin Tuichhak tlangdungah chuan khawlian ber a ni. A hma atang a alo tumruk tawh Lakher ho beih chu a tum leh ta a, heath hian an inbeihdan hre chiah lo mahila Dokulha te chan hi a tha zawkin a lang thei a ni.  Hemi hnu hian Bengali Muslim puithiam chu Mizoramah lokal in hmun a lo enthlithlai a, rawngbawl tanna atan ruahhman te pawh a nimahna. Hemi tum hian Dokulha khua Fungkah ah lokalin hetih hunlaia vai tawng thiam awmchhun Dokulha inah an thlentir a, a lo duat viau niin an sawi. He vai putar haw tur hi an khaw kawtchhuah thlengin Dokulha hian a thlah a, hei hi a bo zui tak avangin Dokulha thah angin a lang ta a ni. Dokulha hian hnamdang alo ngaithei lo hle a ni tih a tilang chiang awm e.
Hetia buaina siam zeuh zeuh anih takah chuan Dokulha chu thi tur a chungthu rel a ni a, ke a a kal duh tlat loh avangin kuli hovin an zawn ringawt a niawm e.  Tanin a a tanlai hian a thubuai a thiamthu sawina sei tawktak a sawihnu ah damchhung lungin tang turin Andaman ah an thawn ta a ni. An thawn dawn hian thurochhiah a chhungte hnenah a chah a, a chhungte hian tuibur leh a chhung a feikibar an pe bawk tih upate sawi hmangah a hriattheih a ni. Hemi hnu hian lawngin an kal ta vang vang mai a ni. Andaman ah hi chuan chhunah an duhna hmunah an chhuak thei a ni awm e. A tanpui Mizo pakhat Hnahthial khua ami nen an inkawm deuh ber thin a, a chanchin pawh a hnen atang hian kan hre deuh ber a ni.
Andaman a an tanlai hian lui tereuh te te ah Sangha leh chakai te an khawrh thin a, heihi an pute an pek thi avangin an lawm thei hle a, an thlahdul thin bawk a ni. Vawikhat chu heta an tanlai hian kalkawngah sakei a bawk run mai a, kal a tum bawk si lova, mi ho chuan an hlau em em a, he sakei hi a hliam tawh avang in a kawlh em em bawk a ni. Dokulhan  hriat chuan sakei hu pan in hla vaklo atangin an inmelh ta run mai a, chesawn miahlova an awm hnu chuan sakei chuankawngthlangah a pensan ta a ni, tiin a tanpuipa lo haw leh in a sawi a ni.
Kumrei tak an tan hnu in an tan hun an lo tlingtla ve ta a, an lo chhuak ve dawn ta a ni. Dokulha hi lal ah pawh mibik tak anih avangin  chute maia hanchhuah chu a tha a na tlat mai a, hetih hunlai hian an chawchhum tuin chaw alo pet ha duh lo nen chu chu remchangah la in, Kutsil nan tiin a vawhlum ta a ni. Hemi hnu hian Dokulha chu tang leh in a hnulam chanchin kan hre zui ta lo a ni. A tanpui pasaltha hi lo haw leh in kum 100 mi niin a thi a ni.
Lairam lamah lo let leh ta ila, hemi hnu hian a fate Ngunlingan Bualpui ah a indang a, a fapa upa berin  a lalna tlang a chang thung a ni. Tumirhan Rulkualah indangin a fapa naupang ber Suichhuma chu Lungpher ah khua a dinthung a ni. A fate pawh hi Mizo lalte zingah chuan hriathlawh leh thiltithei mahni a khuang vawihnih aia tam chawi thei vek an ni.
A hnu ah hian lakher ho nen hian la inhal tak niin sorkar hriatpui si lohvin an tihbuai reng avangin Saiha lalpa hlawnchhing lal chuan a fapa nupui atan a dil a, hemi hnu hian inrem ta in Ngunlinga fapa chuan tuipangah khua siamin, tuna Mara ram khawpui ber dawttu hi ama hova din a ni. Anmahni hi an thawhhlawk hle a, ECM kohhran nupawl dinna atan te tangkai takin hma an lo hruai a ni. Tuipang lal avang hian Mara ramah Mizo tawng chu zirlaiah telh a ni ve ta a ni.

Thursday 19 July 2012

KRISTIAN HLABU A KA HLA DUH ZUAL 20

1.    AW ROPUI BER  HALELUIA             RL Kamlala
2.   AW KHAWNGAIHTU PATHIANIN  Chawngkhupa
3.   AW PATHIAN NANG LALBER I NI.
4.   LAL ISUA KAN THIANTHA BER IN  Joseph Scriven
5.   KHAWVEL HI BO MAHSE ISUA KA NEI   JC Bonar
6.   LALPA THLIPUI A TLEH CHIAM A  Mary A Baker
7.   IMMANUELA THIZAMAN        William Cooper
8.   ISUA KRAWS MAK TAK CHUNGAH KHAN   Isaac Watts
9.   JERUSALEM KHAWPUI CHU THLIR TEH U   Suakliana
10. LALPA I AW NEM A MIN KOHNA            Rev L Hartsough 
11. THLAMUANTU ALO THLENG           Rev F Bottome
12. HNEH THEIH LOH NUN    Lalruali
13. I HUN TITHIANGHLIM LA   JW Van De Venter
14. DAMLAI KHAWVEL AH HIAN   FC Thanzawna
15. LO CHENG VE LA        Lalmama
16. KHAWNGAIHNA MAK     John Newton
17. KA CHENNA RAM THLALER A NI   Lalruali
18. AW MI SANG MTAK ZAI TE CHU   Charles Wesley
19. ENGVANGINNGE MIPUITE CHU  Etta Campbell
20. THAWNTHU HLUI    Hankey

ShareThis